Кряшен Казысы ауылында узгарылган нардуган турысында

Безнен Кряшен Казысы ауылында жыл сайын нардуганны бик шяб уздыралар. Беренче кӧннюк кичкя таба урамда кейенеб чыгыучылар кюреня башлыйлар. Аларнын тамак жарыб «у-ур-тагы-ы-ым у-ур так» диб кычкырыуларыннан бӧтӧн ауыл гӧр киля. Ике-ӧч кӧннян суҥ нардуган бигеряктя шябяйя. Тӧрлӧчя кылмышланыб, ӓкямятлянеб кейенеб чыгалар. Жя айыу тотоб, эт жигеб, жя ӱлгян кешелярне кютяреб, атлар жасаб, кешнятеб чыгалар. Бездян башка бютян былай нардуганны жараткан ауыл жуктыр! Ӓӱяледян кала килгян бяйрям.

Жяшляр-кызлар гына тӧгӧл, оло кешеляр дя нардуганга чыгыуны бик сӧйяляр. Кӧн сайын ӧч-дюрт рят кейенеб, тӧрлӧчя ӓкямятлянеб чыгыучылар бар. Кӧндӧз дя ак сакал-мыйык жабыштырыб, картлар булыб тайакка таяныб, алар беряӱгя дя ӱзлярен танытмыйчын, урам буйлата жӧрӧйляр. Нардуганда, кунак кызы бар кешенеҥ ӧйӧндя рят бетя инде. Бер жулы ике-ӧч ӓртил нардуганчылар кереб тыгылалар, узар хӓл дя булмый. Бейешеӱ, акырышыу, котороулар берсе дя калмый. Бигеряк тя жяшляр арасында хулиганнык алыб уза. Шунныктан да кайсы карчыклар нардуганны «шайтан уйыны» дейляр.

Жӧзӧк салыу жоласы да бар. Аныҥ ӧчӧн жяшляр бер ӧй сатыб алалар. Шулай Кач манган кӧнгя кадяр бездя нардуганны гӧр итеб ӱткяряляр. Ӓӱяледян бирле шулай булган. Тик казер инде, илдя жаҥа тормош торгозган чорда, ӓӱяле заманнан калган жолаларга, мындый ӓкямятляргя урын булмаска тейеш. Без казер элгяреге искелекнеҥ нигезен кубтарыб, аныҥ урнына короч нигездян жаҥа тормош короб барабыз. Алай булгач, бу нардуган да безгя жулдаш тӧгӧл. Аны икенче жулга, аҥ-белемчя кюҥел ачыу жулына бастырырга киряк. Искелеккя карышы кӧряш ачыб, бютянняргя кючергеч кюрсятеӱ бурычлары ауыл комсомолларына жӧкляня. Комсомол ячейкасы мында алдан ӓзерлянеб, нардуган эчендя спектаклляр куйыу, тӧрлӧ уйыннар жасау, жяшляр арасында беседалар ӱткяреӱ эшен ӱз ӧстӧня алырга тейеш. Жяшляр арасында тярбия эшлярен кӧчяйтеб, аларны ӓшяке гӧрӧфлярдян биздерергя киряк.

«Ай-ай»
Киҥяш газиты (№ 48) 29 декабрь 1928 жыл

Бу фотода Теләче районы Югары Мирәтәк авылы яшьләре

Геннадий Макаров