Славильные рождественские песни

В них особо ценными являются разнообразие обрядов, порядков в их проведении, порой в их названиях применяются малоизвестные, но очень ценные диалектные различия, которые еще слабо описаны и изучены.

К чтимым в народе зимним праздникам относится Рождество (Раштуа, Туым кöнö), Святки (нардуган, сәүмәт, әкәмәт, төрләнү, ясану), Крещение (Качманыу), Масленица (Май бәйрәме, майчабу). Сохранились в памяти старшего поколения воспоминания о проведении этих праздников, встречи, проводов их, особых протяжных песен, а также частушек (такмаков), славильных, духовных песен. К каждому празднику пелись особые духовные, славильные песни, готовились особые блюда. На Рождество 7 января по 18 января молодежь, дети ходили по дворам и пели рождественские молитвы, духовные стихи. В Мамадышском районе, селениях Албай, Владимирово, в Нижнекамском, Заинском районах, например, славильщиков называли «славит итеүчеләр», «славутчылар» или же «салават әйтүчеләр». За исполнение песен слвильщиков «салаватчы» угощали сладостями, одаривали подарками. В песнях пели о новорожденном Христе, Деве Марии, читали стихи. Вечером же устраивались посиделки с гаданиями с кольцами «йөзөк салу». Этот обычай популярен до сего времени.

У современной молодежи, участников самодеятельности интерес к возрождению рождественских славильных песен огромен, но большинство славильных песен кряшен утеряны. Хотя очевидно, что в основе любого рождественского обряда лежит славильная песня. В памяти старшего поколения сохранились лишь отдельные фрагменты тропарей, молитв на родном языке, а также устные рассказы о стиле и содержании славильных песен кряшен. Исходя из потребности и необходимости обновления традиций в настоящее время имеется практика написания славильных песен. Вниманию читателей, участников самодеятельности предлагаем такие возрожденные, вновь написанные славильные песни - славут җырлары.

Христос туган бәйрәм җитте

Автор музыки и текста Геннадий Макаров

Торыгыз, хөрмәтле байлар, безнең юмарт хуҗалар!

Торыгыз мамык түшәктән, кырмалы урындыктан!

Киң ачыгыз капкагызны, Туым көне җактырсын,

Киң ачыгыз ишекләрне, җакты бәйрәм балкысын!

Аппак карлар җауган чакта, төбәлеп күккә кара:

Күктә Ару Кыз Мария чиркәүгә таба бара.

Ходайга бүләк китерә, җакты төскә инәлә,

Балавыз шәмнәр яндыра, күкрәккә кулын куя.

Барча изгеләргә әйтә: сез Ходай мәндәләре,

Белгәннәрне өйрәтегез, җакшыга үгетләгез;

Ходайга иман җырлагыз, Күк Патшасын даннагыз!

Туым көннәре килгәнен, җакты бәйрәм җиткәнен.

Күк өстендә җакты җондыз

Автор музыки и текста Геннадий Макаров

Күк өстендә җакты җондыз нур сирпеп балкый,

Олылап Туым бәйрәмен пәриштә көйлөй,

Җир өстеннән очып бара, җыруын җырлый:

Бүген сөенейек, йөздән нур сирпейек;

Бүген Туым бәйрәме.

Мәгарәгә көтүчеләр алдан керделәр,

Нарасый белән Ананы кереп күрделәр;

Тубыкланып инәлделәр әм башырдылар.

Бүген сөенейек, җөздән нур сирпейек;

Бүген Туым бәйрәме.

Барыбыз да җазыклыбыз Ходай алдында

Барлык кешеләр җазыклы бер Ходай таза;

Җарлыка җазыгыбызны, эй, Ходай Алла;

Бүген сөенейек, җөздән нур сирпейек;

Бүген Туым бәйрәме.

Бүген бездә Рождество!