Георгий Ибушевның “Микай” поэмасыннан өзек (унберенче, уникенче бүлек)

XI

Кай ара чәйләр эчелгән,

Аланда – чалгы чыңы.

Микайның иркен сулышлы

Җан өзгеч матур җыры:

“Сандугачлар сайрый, әй, ояда,

Оялары – яшел пыяла, җаный,

Асыл безнең ил.

Сандугачлар кебек сайрый-сайрый,

Яшик әле якты дөньяда, җаный,

Асыл безнең ил.

Бер дә генәй әле чикләвекне

Дүрткә генә, бишкә бүләек, җаный,

Асыл безнең ил.

Без, ди, барыбыз да, якын туган,

Беребез өчен беребез үләек, җаный,

Асыл безнең ил”.

Яңгырап тора бар алан,

Көчле матур тавыштан.

Тирә-якны назлап, сөеп,

Шушы чиста моң кочкан.

Көч ташып торган беләктә

Уенчык кебек чалгы.

Дәртләндерә чыжлап торган

Чалгы чыңы Микайны.

Күр син аны, ну, бабасы

Ут ясаган чалгыдан.

Айкап-айкап Микай түгел,

Чалгысы чаба сыман.

Җәгүр карт кычкыра аңа:

“Улым, тукта, нишлисең?

Айканып чапма шулкадәр,

Сакла, син, бераз көчең”.

Микай көлә, аңа нәрсә,

Яшь, көче ташып тора.

“Бабай син кырый-кырыйдан

Чапкала”, – дип кычкыра.

Җәгүр карт, ашыкмый гына,

Киртә буйларын чаба.

Тирләгән йөзен сыпырып,

Тагын кычкыра Микайга:

“Җитеп торыр, тукта, улым,

Хәл алыйк әле, җитәр.

Дуамалланма шулкадәр,

Арттан кумыйлар, бетәр.

Чәй куям хәзер, капкалап,

Тәнгә көч алу кирәк.

Көн дә кызды, сулар хәл юк,

Бүген эссе бигерәк”.

Чәй куелды, ашы пешкән,

Бүлеп кенә аласы.

“Аша, улым, итле аш ул

Көч бирә”, – дип бабасы.

Сыйлый улын, бары да бар

Өстәлдә, аша гына.

Микай карап-карап куя,

Сокланып бабасына.

Шөкер бабасы нык әле,

Куркытты куркытуын:

“Ардым мин, ардым, гомер, – дип–

Күп калмагандыр улым”.

Микай әллә нишләп китте,

Уеннан курыккандай.

“Шөкер Ходайга, мең шөкер,

Нык әле”, – диеп бабай.

Шулай гөрләп утырганда,

Кычкырып куйды Микай:

“Онытканмын, миңа бүген

Гаҗәп төш керде бабай.

Аны ничек юраргадыр,

Нәкъ өндәге күк менә.

Әгәр сөйләсәң, бу төшне

Ышанмас бер кеше дә”.

Ул үзенең бар күргәнен

Төш итеп сөйләп бирде:

“Исең китәр, ул аланда

Җиргә дә тими йөрде.

Өстендә – затлы күлмәге,

Ап-актан, җем-җем килә.

Тирә-якка бар тәненнән

Яктылык, нур бөркелә.

Ышан, бабай, нәкъ өндәге

Кебек булды бары да.

Менә сине күргән кебек,

Торды минем каршымда”.

Җәгүр карт сискәнеп китте,

Сизми калды үзе дә.

“Аййа, Аййа”, – дигән сүзе

Эленеп калды иренендә.

Әйтерсең, кайнар ут узды

Аның бөтен тәненнән.

Дистә еллар элек булган

Вакыйга – хәтереннән.

“Нәрсә, нәрсә дисең, бабай?”,

“Юк, улым, болай гына.

Начар төшкә охшамаган,

Куркыр берни юк монда”.

Микай тынычланып калды,

Бабасының сүзеннән.

Ләкин ниндидер сискәнү

Тойды кебек йөзеннән.

XII

Алар тагын печән чаба,

Җәгүр карт – үз уенда.

Аййа күпме еллар узгач

Килгән, күр, оныгына.

Аннан кинәт туктап калып,

Таянып чалгы сабына.

Карап алды ут өертеп

Эшләгән оныгына.

Нәкъ шушындый чагы иде,

Хәтер саклый барын да.

Печән чабарга чыктылар

Чияле тау ягына.

Бер төркем егетләр калды,

Төн куна шалаш корып.

“Печән җиңел чабыла, – дип, –

Иртән чык  белән торып”.

“Иртән-иртүк торасы”, – дип

Егетләр ятты кичтән.

Шундый тыныч, җир өстенә

Сарылып эңгер төшкән.

Чапкан печән исе килә,

Татлы, үзенә бер төрле.

Эңгер, хуш ис, тирән тынлык

Йокы тарта күңелне.

Алар сизми дә калдылар

Тирән йокы басканны.

Әкрен генә караңгылык

Урап алды бар тауны.

Йокының иң татлы чагы,

Әле таң сызылмаган.

Ләкин инде офык чите

Аксыл төскә буялган.

Егетләр – татлы йокыда,

Әле иртә, бик иртә.

Бу нәрсә бу? Ялгышаммы,

Җыр тавышы ишетелә.

Төш күреп яткан җиреннән,

Айный алмый һич кенә.

Юк, ялгышмый, бу төш түгел,

Чынлап та җыр ишетелә.

Әллә шулай тоеламы,

Юк, җырлыйлар бит инде.

Әллә кояш чыкмас борын,

Авылдан менделәрме?

Җиләнен салып иңенә,

Ашыкмыйча, тын гына,

Егетләр уянмасын дип,

Чыкты шалаш каршына.

Ни күрсен, тау итәгеннән

Искиткеч бер кыз килә.

Тәненнән бар тирә-якка

Яктылык нур сирпелә.

Ә калганы барысы да

Нәкъ Микай сөйләгәнчә.

Шунысы бар, ул Җәгүргә

Исемен әйтеп сөйләшә.

Җәгүргә, соңгы сүз итеп,

Ул изгелек теләде.

Шундый чиста, керсез иде

Аның әйткән сүзләре.

Инде кояш чыгам-чыгам

Дигәндә, кыз таралды.

Чияле тау итәгендә,

Тибрәнеп томан калды.

Аның күз алдында томан

Эри барды, югалды.

“Бу нәрсә булды”, – дип Җәгүр

Шаккатып басып калды.

Шундый куе чык коелды,

Аннан, үлән өстенә.

Җәгүр беркайчан бу хәлне

Сөйләмәде беркемгә.

Ничә дистә еллар узды,

Күр әле, тагын килгән.

Дулкынлану йөгереп узды,

Аның бөтен тәненнән.