Магнитогорск шәһәрендәге Елена Никитина керәшенлеге белән горурланып, үз тамырларын барлап яши

Репрессия дулкыны

— Әнинең Бахтага кайтып килгәненә — 56 ел. Бу җәйдә бергә урап килик дигәч, юлны күтәрә алмам, ди. Нәселебез тамырлары тоташкан якны минем дә бер күрәсем килә. Үзебездә сакланган фотоларга карап һәм әни сөйләгәннәрдән чыгып, ул яктагы керәшеннәрне күз алдыма китерәм. Мин — Бахтаның Ивановлар буыныннан. Ыру агачыбызны да төзедем, 150ләп кешедән тора, — дип сөйли башлады Магнитогорскида яшәүче Елена Никитина. — Телне белмәсәк тә, гаиләбездәге бабайлар, аларның бертуганнары тормышы үткәнебез, керәшенлек белән горурлык уята. Үзебезнекеләрнең Иванов фамилиясе генә дә җырдай ишетелә. Магнитогорск университетының тарих факультетында укыганда, этнография укытучысы миңа: «Синдә нагайбәкләргә хас чалымнар бар», — дип әйтә иде. Безнең бабайлар 1931 елларда репрессия дулкынына эләгеп шушы якларга килеп төпләнгәннәр.

Бахта авылында хәлле крестьяннардан саналган өч бертуган Ивановларның репрессиягә эләгүләренә яхшы тормышта яшәүләре сәбәп була. Гаиләнең хәлле булуы тарихи мирас булган фотода да ачык күренә. Фотода (cулда) Игнатийның кулына бала тотып утырган хатыны Мариянең киеме, тамакса һәм башка бизәнү әйберләрендәге көмеш тәңкәләр үзләре генә дә байлык күрсәткече. 

Бертуган Игнатий, Иван һәм Михаил Ивановлар өчесенә дә таштан зур йорт салалар. Игнатий тегермән дә тота. Имана җирләрендә иген игәләр, күп итеп терлек асрыйлар. Үз кул көчләре, үз тырышлыклары белән көн итәләр. Ивановларны, кулак ярлыгы тагып, авылдан сөрергә карар чыгарыла.

Игнатий белән Михаилны — Чиләбе, ә Иванны Свердловск ягына җибәрәләр. Михаил Иванов Бөек Ватан сугышында катнаша, батырлыклары өчен орден һәм медальләр белән бүләкләнә. Бүгенге көндә аның улы Анатолий — бу нәселдән Иванов фамилиясен йөртүче бердәнбер кеше. 

Бабайлардан — бүгенгәчә

Репрессия чорында, башлыча, нык тормышлы, җир җимертеп эшләүче булдыклы кешеләргә кулак ярылыгы тагып, алар читкә сөрелгән. Совет власте урнаша башлап, ил хуҗалыгын торгызу беренче урында торган чор бу. Шәһәрләр, заводлар һәм илкүләм башка әһәмиятле төзелешләргә кирәкле эшче кулларны шул кешеләр тулыландырган да инде. Әгәр репрессия дулкыны күтәрелмәсә, ата-бабаларыннан ук килгән тормыш тәртибен аларның кайсысы гына үзгәртер иде икән? 1929 елда нигезе салынган Магнитогорск шәһәре төзелешендә дә туган якларыннан куылган кешеләр эшли. Шул исәптән, Бахтадан сөрелгән Ивановлар да. Барысы да түгел, юл газабыннан исән калганнары. 

— Игнатий бабай 1933 елның 29 июнендә Магнитогорск тирәсендә үлә. Василийның үлеме 1933 елның январе яки мае булырга тиеш. Төгәл мәгълүмат юк. Гаиләдәге сабый бала Лиза 1933 елның 2 январенда үлә. Аграпена әби үзенең ире турында балаларына беркайчан да сөйләми, Магнитогорскида җирләнгән булса, кабере кайсы зиратта икәнен әйтми калмас иде. Ул вакытта тиф котырган. Күрәсең, юлда ук үлеп калганнардыр... Аграпена әби үзенең улы Иван белән баракта тора, ә 1953 елда аерым йорт төзеп керәләр. Ул йортта хәзерге вакытта мин үз гаиләм белән яшим, — дип сүзен дәвам итте Елена. 

Ул, өлкәннәр сөйләвеннән чыгып, Ивановлар нәселенең иң карт бабае Иван, ә аның улы Яков булганын белә. Елена белән бергәләп, Ивановлар ыруы чылбырын барлыйбыз.

Ә Яковның улы Игнатий 1854 елгы булган. Игнатийның хатыны — Мария Архиповна (1861 елгы). Аларның уллары — Тимофей (1883 елгы) һәм Василий (1893 елгы). Василийның хатыны — Аграпена Васильевна (1894 елда туган). Василий белән Аграпенаның балалары — Иван (1914), Михаил (1921 елгы), Елизавета (1926 елгы). Иван Васильевичның хатыны — Елизавета Андреевна (1915 елгы). Аларның кызлары — Зоя (1949 елгы). Шул Зоя Ивановна Серюкова — Елена Никитинаның әнисе. Еленаның үзенең өч баласы бар. Алар (Вероника, Елизавета, Михаил) — Ивановларның сигезенче буын оныклары.