Туй мәҗлесе вакытында мактау-макташу җырлары

Егет әнисенә:

Башыңдагы кәшмир яулыгың
Күпме карасам да шәл түгел;
Җаным гына сөйгән кодагыйга
Җаным бирсәм, җаным җәл түгел.

Кодагыем рәхмәт ашыңа,
Гомер дәүләт яусын башыңа;
Бүдәнәләр кебек, ай, юргалап,
Рискалың1 килсен каршыңа.

Кодагыем, сиңа җырлар җырлыйм,
Берне генә түгел, ун булсын;
Безнең туганыбыз сезнең кулда,
Күркәм йортыгызда уң булсын.

Урамнарга ямьнәр кертеп тора,
Кодагыем, сезнең йортыгыз;
Кызыбызны сезгә без бирәбез,
Кадрен белеп кенә тотыгыз.
Егет әнисенең җавабы:

Өй дә түрләрендә күлебез,
Як-ягына читән тотарбыз;
Кызыгыз өчен бер дә кайгырмагыз,
Үзегездән иркә тотарбыз.
Кияүгә:

Түгәрәк куак, башы бик вак,
Мәк чәчкәсенә охшаулы;
Йөзгә берәү, меңгә икәү булыр
Безнең киявебезгә охшаулы.

Мамык кына түшәк ике кат,
Йокың килгән чакта җәеп ят;
Авылда түгел, юк шәһәрдә
Безнең кияү кебек асыл зат.

Бакча артында тора бер балан,
Яннарында үскән миләштер;
Кияү, сезнең кулда кызыбыз,
Какмый гына сукмый иләштер.
Кызга:

Синең чәчләрең лә бик сары,
Алтын кайчы белән кискәнгә;
Синең буйкайларың бик зифа,
Багалмасы ашап үскәнгә.

Синең чәчләрең лә бик бөдерә,
Бөдерәгә күрә җил өрә;
Синең буйкайларың бик зифа,
Чакрым ярымнардан күренә.

Кыйгак-кыйгак каз кычкыра,
Аланнарга төшкән каздыр ул;
Багалмадай матур, бик күркәм,
Сад-бакчада үскән кыздыр ул.

Сырга бауларым билдәндер,
Алтынчылар коеп биргәндер;
Кашларың-күзләрең килгәндер,
Бер ходаем сөеп биргәндер.

Йөгереп төштем мин инешкә,
Инеш буйлап пешкән җимешкә;
Синең кебек булса булыр тик
Оҗмах эчендәге фәрештә.

Иртәләрдә торып йу битеңне,
Чөйдә бистәрләрең ак булсын;

Иртәге йокыларын сак булсын.

Чәчкәләрдәй идем үз илемдә,
Чәчрәпләр төштем, ят җиргә;
Чәчкәләрең калсын үз җиреңдә,
Хезмәтләрең язсын бу илгә.

Ай-һай, печәннәрне чабуы,
Чабуыннан бигрәк җанавы;
Җанамыйча чалгы үтмидер,
Җыламыйча кызлар китмидер.

Әнекәң лә юган сәкегә
Керле кулың белән таянма;
Бездә көчләреңне аямадың,
Тагы да көчләреңне аяма.
Кияү белән кызга:

Алтыннардай иде егетебез,
Көмешләрдәй икән кызыгыз;
Алтыннардай булса, уалмас,
Көмешләрдәй булса, җуелмас.

Җилфер, җилфер, җилфер чук,
Ник җилферди икән, җил дә юк;
Сезнең кебек пар килгәннәр
Авылда гына түгел, илдә юк.

Бал салмаган кисмәкләргә
Балавызлар каян ябышкан;
Берегез нәпис 2, берегез купец3,
Сез кайлардан болай табышкан.

Ак самоварларны тиз кайната
Кызыл миләшләрнең күмере;
Кияү белән нәпис киленнең
Озын гына булсын гомере.
Каз чыгарганда:

Кыйгак-кыйгак каз кычкыра,
Болыннарга төшкән каз бугай;
Болыннарга төшкән, сулар эчкән,
Безгә генә язган кыз бугай.
Пирмәнкә4 чыгарганда:

Атларны да җиктем, чыгып киттем,
Барып кына җиттем тирмәнгә;
Сез дә кодаларым килә дигәч,
Пешереп тә куйдым пирмәнкә.

Кече басуларның, ай, киртәсе
Олы басуларга җитәсе;
Безнең кодаларның ашы-сые
Казан өлкәләренә җитәсе.
Бәлеш чыгарганда:

Биек кенә тауның, әй, башыннан
Таш тәгәрәп төшә, тамаша;
Ашыйк әле кайнар бәлешләрне,
Ике гомер килмәс янәшә.

Билеңә бәйләгән алъяпкычың
Алмаларын тигез төшергән;
Без дә киләсене каян белгән,
Тәмле итеп бәлеш пешергән.
Кода-кодагыйлар үзара:

Юкәче урманнарын без узыек,
Зәңгәр ефәккәйләрен сузыек;
Зәңгәр ефәккәйләр җитмәс булса,
Бер җырулар җырлап узыек.

Әрәмә дә буе, ай, күл буе,
Әйләнеп лә йөрдем көн буе;
Сез дә кодаларым киләсе булгач,
Йокламыйча чыктым төн буе.

Су буйларында күрсәң иде
Бадьяннарның чәчәк атканын;
Өзелеп көттем, якын кодаларым,
Кавышу таңнарының атканын.

Ак ла келәтләрнең өйалдына
Элеп кенә куйдым ак йозак;
Көтә дә генә көтә арып талдым,
Нишләп килми тордыгыз бик озак.

Ямьле булып болыт киләдер,
Яусын иде болын буенча;
Яхшы адәмнәргә без катнаштык,
Йөрсәк иде гомер буенча.

Җырлый гына җырлый туннар тектем
Кандый гына кызыл дарайдан 5;
Үзегезне күргәч сикереп төштем
Баскычлары биек сарайдан.

Карыйсыз ла кара күзләр белән,
Сөйләшәсез тәмле тел белән;
Бу кадәр үк сезне сөймәс идем,
Сөйдерәсез бер-бер хәл белән.

Аягыңа кигән оегыңны
Бадьян суларында югансыз;

Бу кадәрле әйбәт булмас идегез,

Җиләк пешкән айда тугансыз.

Ак та мәчетләргә, ай, кердек без,
Текер генә текер йөрдек без;
Сез дә кодаларыбыз килеп кергәч,
Сары майлар кебек эредек без.

Дөбер-дөбер дөберчәк,
Ат өстендә ыңгырчак;
Бу хөрмәтләрне, бу сыйларны
Кайтарырбыз бер-бер чак.

Иртә генә торып тышка чыксам,
Бай кызлары бара келәүгә;
Бу да ашаганны, бу эчкәнне
Без бирмибез сезгә түләүгә.

Җырлашыек, кодалар, җырлашыек,
Бал эчәләр икән дисеннәр;
Җырлашып, гөрләшеп без утырыек,
Кодалары килгән дисеннәр.

Иртә генә торып тышка чыктым,
Бай кызлары талкы талкыйдыр;
Күпләр ашадык, күпләр эчтек,
Җиккән атларыбыз заркыйдыр.

Китәбез лә дисәгез — озатыек,
Чана артларына ябышып;
Сез дә китәрсез дә, без калырбыз
Диванакайларга сабышып.