Георгий Ибушевның «Микай» поэмасыннан өзек (җиденче, сигезенче бүлек)

VII

Җанына тынгы тапмыйча,

Эш беткәч тә, каңгырып,

Кайда сугылырга белми

Йөрде Микай, аптырап.

Җәгүр карт та күрде, сизде,

Егетнең уй, газабын.

Ләкин карт тыныч, ул белә

Бары да узачагын.

Бүгенге сөйләшүдән соң,

Микай югалып калды.

Бабасының әйткән сүзе

Куркыта иде аны:

“Күпме гомерем  калгандыр,

Ардым мин, улым, ардым”.

Тәне буйлап салкын дулкын

Йөгереп узды Микайның.

Ничек соң бу, кай  ара? Әле

Бит кичә генә кебек,

Бабасының тезләрендә

Сикерә иде, көлеп.

Аңа кинәт бу зур алан

Кысан булып тоелды.

Җан – иркенлеккә, киңлеккә

Ашкынды, нидер тойды.

Шушы тойгы аны алга,

Ташлы тауга чакырды.

Ул үзендә бер үзгәреш,

Олыгаю хисен тойды.

Микай китте тауга таба,

Үз уйлары эчендә.

Вакыт-вакыт ялгыз калу

Бик тә кирәк кешегә.

Тагын бер кат күз алдыннан

Уздырып бар үткәнен –

Көчле, нык канат астында

Ныгыганын, үскәнен.

Ә бүген шул көчле канат

Арыган, җуйган көчен.

Үстерергә өлгергән дә,

Көчле, нык яшь бөркетен.

Микай күзләренә тулган

Яшьләрен сөртеп алды.

“Нәрсә соң бу, ул нишләде?”, –

Үрсәләнде җан, янды.

Ташлы тауның иң үренә,

Ялгыз имән янына,

Килеп җиткәч туктады ул,

Карап авыл ягына.

Әнә, аста, якын гына

Ташлы тауга баш куеп,

Авыл ята, урамнарын

Әллә кайларга сузып.

Инде соң, авыл тын, тыныч

Күр әле, сабый төсле.

Ул йоклый бу кыр болыннар

Әллә аңа бишекме?

Нур тулган шикелле булды,

Җылы тойды җанында.

Яшьлек көче ага иде

Аның тамырларында.

Шушы төнге бөеклектән

Микай юаныч тапты.

Ярсыган җан юашланып,

Күңел читенә качты.

Ул тагын шул Микай иде,

Уттай иде күзләре.

Әнә анда, якын гына

Кадерлесе сөйгәне.

Йоклый микән? Юктыр, юктыр,

Көтәдер аның җырын.

Кинәт аның күкрәгеннән

Ургып чыккан көчле җыр

Җиңел шаулау булып узды,

Бүлеп төннең йокысын.

Курач буйларына җитеп,

Эленеп торды бу җыр.

Егетләр дәй җыруны һич җырламас,

Нугай курайлары,

Нугай курайлары дей булмаса.

Нугай курайлары, әле дей булмаса.

Егетләр дей җыруны һич җырламас,

Йөрәгендәй әле,

Йөрәгендә сөюе булмаса.

Йөрәгендәй әле, сөюе булмаса.

Юк, йокламый иде Атна,

Узган төнге төшенә

Исе китеп ята иде,

Өндәге кебек, менә.

Аланга томан төште дә,

Бөтерелеп, кагынып,

Әйләнде бик матур кызга,

Яктыга, нурга тулып.

Ул атламады да кебек,

Йөзгән төсле тоелды.

Микайны күргәч шалашта,

Иелеп карап торды.

Аннары тагын томанга

Әйләнеп, юкка чыкты.

Сәер төш, ничек юрарга,

Кыз күңелен төш куркытты.

Бу кадәрле ачык төшне

Һич күргәне юк иде.

Күңеленнән төш китмәде,

Аның бүген көн буе.

Нәрсә дип керде соң бу төш,

Булсын иде, әй, белеп.

Әллә соң ул көнләшәме,

Шушы буш төшне күреп.

Чү, бу ни, ачык тәрәзгә

Йомшак кына кагылып,

Җыр керде, аһ, бу Микай бит

Җырлый аны сагынып.

Җыр аны җылы дулкынга

Сөеп урады, төрде.

Атнаның җанына кайнар

Ярату хисен өрде.

Кыз күңеле куйды талпынып,

Кош булса, очар иде.

Бөркетенең күкрәгенә

Сыеныр, кочар иде.

Ул бәхетле тойды үзен,

Сөйгәне тапты аны.

Әйе, бу җан сөя иде

Чын йөрәктән Микайны.

VIII

Сүрән генә эңгер якты

Үрләргә кагылганда,

Буй-буй булып, аксыл юллар

Офыкта чалынганда.

Ашыкмыйча, төн җыйганда

Күктәге йолдызларын,

Алан өстенә җиңелчә

Томан җәелде тагын.

Эңгер ачыла төшкәч тә,

Ул куерды, агарды.

Аннан кинәт, дулкынланып,

Кагынып, җилпенеп алды.

Бер урында бөтерелеп,

Җыелды да тын гына,

Әйләнде ап-ак күлмәкле

Искиткеч сылу кызга.

Әй, Ходаем, хушың китәр

Бу матурлыкны күреп.

Атна төштә дөресен күргән,

Ул барадыр күк йөзеп.

Ашыкмыйча, шундый тыныч,

Барын белгән шикелле.

Йөреп чыкты бар аланны –

Йөзе нурлы, сөйкемле.

Әз генә җитми шалашка,

Ул аннан туктап калды.

Һавага кулын күтәреп,

Нәрсәдер пышылдады.

Шундый тирән тынлык төште

Бөтен алан өстенә.

Ник бер аваз?! Шундый тыныч,

Әкияттәге күк, менә.

Җиңелчә талпынып куйды да,

Атларга җыенгандай,

Алды да шалашка карап,

Ялгышаммы, я, Ходай?

Җыр башлады, бу тынлыкта

Җыр үзе, бер кодрәт күк,

Биләде җанны, күңелне,

Юк, туктама син, берүк.

Ят-чит булса да колакка,

Җыр сихерләде кебек.

Бар аланны урады җыр,

Мул чык төште сибелеп.

Уян инде. Күр офыкны

Иркәләп туа аклык.

Юк. Борчу-сагыш юк монда,

Гөлләр сибәләр сафлык.

Җан өчен нинди чисталык,

Энҗедәй чык – сап-салкын.

Алан өстендә тибрәнә

Җиңел пар, дулкын-дулкын.

Юк әле, таң сызылмаган,

Һава көмеш нур гына.

Уян, кушыл җаның белән,

Шушы моң агышына.

Микай йокламый да кебек,

Ул барын ишетә, тоя.

Ниндидер кеше аңламас

Көч аңа җылы коя.

Кемдер җырлый һәм бу тавыш

Чакыра, дәшә аны.

Ниндидер бер кайнар дулкын

Белән чорный Микайны.